Een betoverende woonboerderij in het rivierenlandschap

Een betoverende woonboerderij in het rivierenlandschap. Dit rijksmonument combineert de eeuwigheid met het comfort van nu

Rust, ruimte en een rijke historie. Midden tussen brede rivieren, oneindig laagland, eeuwenoude vestingstadjes en imponerende kastelen bevindt zich deze monumentale woonboerderij in het Brabantse dorpje Andel. 1846, staat op de gevel onder het rieten dak geschreven. Hier is de charme van de geschiedenis sterk verbonden met stijlvol eigentijds comfort.

Niemand raast aan deze plek voorbij. Op steenworp afstand van de dijk waarachter de Afgedamde Maas vredig stroomt, ligt een kommetje met drie boerderijen aan de rand van het plaatsje Andel. Deze fraaie familieboerderij op een riant perceel steelt de show. Het klinkerweggetje met de leibomen in het grind, de houten luiken gemoedelijk rond roedeverdeelde ramen en dan die entree… Oude estrikken in terra-tinten leiden naar de dubbele voordeur en verraden meteen dat deze woonstede een heel bijzonder verhaal te vertellen heeft.

Houten gebinten

Het is een rijksmonument, uniek vanwege z’n cultuurhistorische en oudheidkundige waarde. De houten gebinten dragen binnen de balken van het witgeschilderde planken plafond, alsof hier eeuwenlang alles gebleven is zoals het halverwege de negentiende eeuw was.

Niets is minder waar. Toen de huidige eigenaren de woonstede in 2016 konden bemachtigen, moesten ze er echt wel even doorheen kijken. “Het stond al een tijdje te koop en middenin een verbouwing was alles stil komen te staan”, vertelt zij. “Wij waren al een tijdje op zoek naar een huis met veel ruimte buitenaf, en eerlijk gezegd waren we helemaal niet van plan om terug naar mijn geboortegrond te gaan. Maar toen we hier kwamen…”

Meteen verliefd

Het was liefde op het eerste gezicht. “Dat, en de potentie van dit monument.” Tussen hun wimpers door zagen ze de oude opkamer al verschijnen en kwamen de houten gebinten weer te voorschijn. Ze zagen een familiehuis voor zich, met achter een royale tuin met de oude boomgaard en het weiland waarin in alle privacy fijne feesten kunnen worden gevierd. Een huis waarin iedereen zich welkom voelt en hun kinderen hun eigen bedoening hebben. Maar voordat die droom werkelijkheid werd en de verliefdheid kon uitgroeien tot de ware liefde, moest er flink wat water door de Afgedamde Maas.

Strak, binnen de eeuwigheid

“Wij houden van oud en markant én van een uitdaging. Maar alles moest wel aan de eisen van nu en de toekomst voldoen”, zeggen ze in koor. Het moest strak worden, binnen de contouren van de eeuwigheid. En die ruimte was er, volop.

“De voor-vorige eigenaar was nog boer”, weten ze. “Hij was van koeien overgegaan op geiten en toen werd het perceel te klein. Dus heeft hij een boerderij verderop gekocht.” De nieuwe bewoners maakten van de boerderij een woning, maar maakten een indeling die wij niet zo praktisch en fraai vonden. Dat wilden wij anders.”

De basis is perfect

Alles, alles, alles heeft het stel gedaan. Dat begon met de basis, “we wilden een mooie indeling”. Alle elektriciteit werd vernieuwd, loodgieters gingen aan het werk, en de mooie balken en gebinten kwamen weer tevoorschijn.

In ere hersteld

De brede ontvangsthal met z’n dubbele deuren en de buitenluiken ervoor, is een bijzonder welkom geworden. Daar is ook de garderobe fraai aan het oog onttrokken door robuuste houten schuifpanelen.

In de vroegere opkamer kwamen de ramen van weleer terug. Op een hoger niveau, precies zoals het hoort, en zo op het oog schuiframen. Het glas is monumentenglas, met het oog van vroeger en de kwaliteit van nu. De opkamer is vandaag de dag een televisiekamer, met de tv achter de robuuste schuifdeuren die je ook elders in de woning tegenkomt.

Appeltaart

De eerste drie maanden stonden geregeld zestien busjes voor de deur, vertelt hij lachend. “Ik heb ze geteld.” Toen werd het tijd om te verhuizen. “De woonkeuken was gelukkig ruim genoeg en ook de slaapkamers en de sanitaire voorzieningen op de verdieping konden al worden gebruikt. Zo hebben we een tijdje gewoond en die zomer leefden we buiten.”

Daar werd de boomgaard tot fraaie proportie terug gebracht. “We hebben fruitbomen gesnoeid. Appels, peren, stoofperen, pruimen. Prachtig en heel lekker ook.” Zij bakt met regelmaat appeltaart. “In de oven kunnen er wel drie tegelijk.”

Het is een heerlijk familiehuis geworden, precies zoals ze voor ogen hadden. Alles is royaal: de woonkamer, de eetkamer, de opkamer, en het kantoor; hier loopt niemand elkaar in de weg. De dubbele tuindeuren in zowel de eetkamer als de woonkamer gaan open op zomerdagen, zodat binnen en het buitenleven overal met elkaar verbonden zijn.

Licht door de vide

Op de verdieping vier slaapkamers, een hobbyruimte en een riante badkamer vol hedendaags comfort. Vanaf de overloop zijn tal van op maat gemaakte (inloop)kasten bereikbaar. Hoe het er zo groot en licht is geworden, is nog wel een mooi verhaal. “De trap naar boven is authentiek en heel fraai. We hebben alleen de spijlen op veilige hoogte gebracht.” De hele hoogte van het huis is daar benut. Nu kijk je vanuit de tweede hal helemaal naar boven, naar de vide en de nok, die het geheel niet alleen ruimtelijk maken, maar ook heerlijk licht.

Riet en comfort

Dat allemaal onder een rieten dak. “Dat hebben we ook helemaal laten herstellen”, zegt hij. “Door rietdekkers uit deze omgeving. Zij hoefden eigenlijk alleen de oude stukken er tussenuit te krabben en nieuw riet ertussen te steken. Een prachtig ambacht, heel mooi om te zien.”

Wonen in een rietgedekte boerderij heeft niet alleen het voordeel van de ongekende schoonheid. “Toen wij hier de eerste nacht sliepen, kwam de regen met bakken uit de hemel. Ik heb mij er de volgende dag over verbaasd dat ik dat helemaal niet gehoord heb”, zegt zij. “Ons vorige huis had dakpannen. Daar werd ik meteen wakker van een flinke regenbui.”

Het riet zorgt er bovendien voor dat ‘s winters het huis lekker warm blijft en ‘s zomers koel. Hoewel een rijksmonument geen energielabel behoeft, wil hij best kwijt dat de rekening steevast aan de lage kant is. Daaraan werken overigens ook de binnenluiken mee. “Die hebben we nieuw laten maken, strak en modern. Ook al omdat gordijnen niet op elke plek een optie zijn. Een historische boerderij is immers niet overal even recht…”

Schouw, estrikken

De gerestaureerde schouw in de riante woonkamer, de estrikken op de vloer van de eetkamer, bijkeuken, entree en de werkkamer. “Wij vinden dat helemaal passen bij dit huis. Heerlijk is ook dat je er niks op ziet. Klompen, kinderen of honden; dit is ideaal.”

Het ademt historie bovendien. “Maar wij vonden wel dat de rest dan strak afgestyled moest zijn”, zegt zij. Dus is er in de woonkamer een visgraatvloer gekomen, en is in de oude schouw een op maat gemaakte haard gerealiseerd. “We hebben ook radiatoren, maar met de gashaard kun je met gemak de hele kamer verwarmen.” In het achterhuis en de woonkeuken is gekozen voor vloerverwarming. En wie ondanks de lage energierekening toch graag zonnepanelen wil: dat kan. “Op het dak van de grote schuur”, zegt hij. “Ze kunnen op het deel worden gelegd dat je vanuit de tuin niet ziet. Daar schijnt precies de zon.” Zo blijft de immens grote tuin een plek waar ontsierende elementen uit het zicht blijven en je je in vroeger tijden waant.

Geen beperkingen

Mooi en sfeervol, vinden ze het wonen in een rijksmonument. En van enige beperking hebben ze - heel eerlijk - nooit iets gemerkt. “Wij hebben alles naar onze eigen hand gezet en waardevolle elementen teruggebracht. Alles wat wij wilden, werd met enthousiasme omarmd. En een voordeel is ook dat restauratiefondsen subsidie verstrekken. Onze ervaring is dat daar ruimhartig mee wordt omgegaan.”

Tweede huis op het erf?

Wie ze hier zien wonen? “Een gezin dat misschien een Bed & Breakfast op het erf wil beginnen.” Ooit heeft zij met die gedachte gespeeld. “De schuur is enorm. Die kan met gemak worden omgebouwd tot een tweede huis.” Een kangoeroewoning, voor een gezin dat met hun ouders graag op één erf wil wonen. Of mensen die ruimte zoeken voor workshops voor groepen. Hij: “Maar ook een aannemer heeft hier alle ruimte. Luxe wonen met ruimte voor opslag in de grote schuur.” Dan bedenkt hij zich dat de ziekenhuizen op twintig minuten van deze monumentale woonboerderij liggen. “Een arts die in Gorinchem of Den Bosch werkt, kan er zó zijn als hij of zij wordt opgeroepen.”

Midden in de natuur

Het is de rust van de landelijke omgeving, gecombineerd met de charmante vestingstadjes dichtbij. Hoewel het helemaal niet de bedoeling was om terug naar het Brabantse land te gaan, wil het stel nu nooit meer weg uit het Land van Heusden en Altena. “Wij moeten regelmatig in de Randstad zijn. En als je dan de drukte en de hectiek achter je laat en een klein uurtje later weer thuis bent… Hier hoor je de vogels, leef je midden in de natuur. Aan de andere kant van de dijk is de Afgedamde Maas en iedere dag is het uitzicht weer anders. De bootjes die langskomen, de mist ‘s morgens vroeg. Dan weer zie je de paarden en de koeien met hun benen in het water staan als het warm is, dan weer is het water voor de helft bevroren in de winter.”

Even zwemmen of zonnen op het strandje aan de rivier. “Kinderen kunnen er veilig spelen.” En als het smeltwater in het vroege voorjaar deze kant op komt, zijn ook de uiterwaarden met water gevuld. “Zo’n prachtig gezicht.”

Wat een voorzieningen!

In deze landelijke omgeving, met de rivier en de Hoge Maasdijk op één minuut loopafstand, zou je bijna vergeten dat er prachtige steden om de hoek liggen. “Den Bosch en Gorinchem bereik je in twintig minuten”, zegt hij. Zij vult aan: “De kinderen gaan op de fiets naar de middelbare school. In Wijk en Aalburg, Sleeuwijk, Waalwijk of Gorinchem. Op een elektrische fiets natuurlijk…”

Beroemdste ontsnapping ooit

Het waterrijke Nationaal park De Biesbosch, het vissersplaatsje Woudrichem, het vestingstadje Heusden en dan Slot Loevestein, waar de beroemdste ontsnapping ooit heeft plaatsgevonden. Staatsman Hugo de Groot werd er opgesloten, levenslang. Zijn liefde voor boeken bood hem een uitweg. Het is 400 jaar geleden dat Hugo de Groot in de boekenkist ontsnapte, maar zijn gedachtengoed van vrede en vrijheid ademt nog steeds over deze streek.

Brabantse gastvrijheid

Maar ook in Andel zelf is het voorzieningenniveau bijzonder. Zeker voor een dorp met 2500 inwoners. Een binnen- en buitenzwembad, tennisbanen en twee scholen voor basisonderwijs. Inwoners die een feestje weten te waarderen en een eetcafé, dat ook bezorgt. Boodschappen doe je bij de Spar. “Die is net vernieuwd”, zegt zij. Om van de Brabantse gastvrijheid nog maar niet te spreken. Hier kun je het allemaal vinden.

En één ding is zeker. Wie vanaf de dijk het klinkerweggetje opdraait en deze woonboerderij in het oog krijgt, wordt meteen verliefd. Net zoals de huidige bewoners dat nog steeds zijn. Op het authentieke karakter, de privacy van de tuin, de landelijke omgeving en de plekjes waar zoveel valt te ontdekken dat je er nooit op uitgekeken raakt.